Η υγιεινή και η ασφάλεια των τροφίμων παραμένουν υψίστης σημασίας στη βιομηχανία τροφίμων, παρά τους ταραγμένους καιρούς που ζούμε. Οι βιομηχανίες τροφίμων προσπαθούν να εξοικονομήσουν κόστος προκειμένου να αντιμετωπίσουν την αύξηση των τιμών των πρώτων υλών και της ενέργειας, και να καταφέρουν να διατηρήσουν τα περιθώρια κέρδους. Όμως, παρ’ όλους αυτούς τους περισπασμούς, η συνιστώσα της υγιεινής, δηλαδή ο καθαρισμός και η απολύμανση των εγκαταστάσεων, και φυσικά η ασφάλεια των τροφίμων παραμένουν ύψιστης σημασίας, αν θέλουμε τα τρόφιμα να φτάσουν στο τραπέζι μας με τις μεγαλύτερες δυνατές εγγυήσεις ασφάλειας. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, εκτός από την εφαρμογή πολιτικών ελέγχου της υγείας των ζώων, θα είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί η αύξηση των κρουσμάτων που προκαλούνται από την κατανάλωση χαλασμένων τροφίμων.

Σύμφωνα με την ποιο πρόσφατη ετήσια έκθεση που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες από την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων) και το ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων), η οποία παρέχει λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τα κυριότερα κρούσματα ζωονόσων που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το 2021 σημειώθηκε συνολική αύξηση των κρουσμάτων ζωονόσων και τροφιμογενών ασθενειών σε σύγκριση με το 2020. Αυτό ενδεχομένως σχετίζεται με τα μέτρα ελέγχου του COVID-19, τα οποία μπήκαν σε εφαρμογή το 2020 και ήταν ακόμα σε ισχύει το 2021, και την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία σημαίνει ότι τα δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο δεν υπολογίζονται πλέον στην παρούσα έκθεση. Έτσι, το 2021, τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και η Βόρεια Ιρλανδία ανέφεραν 4.005 κρούσματα σε τρόφιμα, 29,8% περισσότερα σε σχέση με το 2020, και 32.543 κρούσματα σε ανθρώπους, αύξηση 62,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Τα στοιχεία αυτά είναι κοντά σε αυτά που είχαν καταγραφεί την περίοδο 2017-2019, υποδεικνύοντας σύμφωνα με τον EFSA μια πιθανή σταδιακή επιστροφή σε συνήθειες που υπήρχαν πριν από την πανδημία.

Ενώ η έκθεση δείχνει αριθμούς κρουσμάτων παρόμοιους με εκείνους που καταγράφηκαν πριν από την πανδημία, η τάση αυτή δεν ισχύει ως προς τα κρούσματα  τροφιμογενής λιστερίωσης, τα οποία ήταν υψηλότερα από ό,τι το 2019, και καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο μέχρι σήμερα. Αυτή η αύξηση των κρουσμάτων που προκαλούνται από τη Listeria monocytogenes οφείλεται πιθανώς, σύμφωνα με την έκθεση της EFSA, στη χρήση καλύτερων τεχνικών ανίχνευσης που επιτρέπουν τον ακριβή προσδιορισμό του βακτηριακού είδους που προκαλεί το κρούσμα.

Ωστόσο, από την ανάλυση κρουσμάτων που καταγράφηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη κατά το 2021 προκύπτει ότι κρούσματα σαλμονέλας ήταν στην κορυφή της λίστας, ιδίως το S. Enteritidis, το οποίο αντιπροσώπευε το 19,3% του συνόλου, με συνολικά 773 διαπιστωμένα κρούσματα που προκλήθηκαν από κατανάλωση αυγών ή προϊόντων που περιείχαν αυγά. Επιπλέον, οι λοιμώξεις που σχετίζονται με την κατανάλωση προϊόντων που ανήκουν στην κατηγορία “λαχανικά και χυμοί και άλλα παράγωγα προϊόντα” αυξήθηκαν σημαντικά το 2021 σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, σύμφωνα με τον EFSA. Επόμενα σε συχνότητα ήταν οι λοιμώξεις από καμπυλοβακτηριδία, οι οποίες ανήλθαν σε 249, ενώ καταγράφηκαν και 23 κρούσματα λιστέριας, εκ των οποίων 12 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται σε 208, αν λάβουμε υπόψη τα στοιχεία του ECDC που δεν προέρχονται από τοπικές εστίες κρουσμάτων.

Οι δύο πιο συχνά αναφερόμενες ασθένειες

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης τον συνολικό αριθμό των δηλωθέντων κρουσμάτων ζωονόσων, τα οποία δεν σχετίζονται απαραίτητα με εστίες μόλυνσης. Το 2021, οι δύο πιο συχνά αναφερόμενες ασθένειες στον άνθρωπο ήταν η καμπυλοβακτηρίωση και η σαλμονέλωση, οι οποίες σχετίζονται με γαστρεντερικά προβλήματα, και συνολικά καταγράφηκαν 127.840 και 60.050 κρούσματα αντίστοιχα. Η καμπυλοβακτηρίωση παραμένει η πιο συχνά αναφερόμενη ζωονόσος. Ο αριθμός των δηλωθέντων κρουσμάτων αυξήθηκε το 2021 κατά 7.000 σε σύγκριση με 120.946 το 2020, και με το κρέας κοτόπουλου και γαλοπούλας να είναι η πιο κοινή πηγή μόλυνσης. Η σαλμονέλωση ήταν η δεύτερη πιο συχνά αναφερόμενη ασθένεια. Τρίτη κατά σειρά ασθένεια ήταν η γερσίνωση με 6.789 κρούσματα, η οποία συχνά συνδέεται με την κατανάλωση όχι καλά ψημένου χοιρινού κρέατος ή λαχανικών. Στη συνέχεια ακολούθησαν λοιμώξεις που προκαλούνται από Escherichia coli που παράγουν την τοξίνη Shiga με 6.084 κρούσματα, και τη λιστερίωση με 2.183 κρούσματα σε όλη την Ευρώπη. Και οι δύο παραπάνω παθογόνοι οργανισμοί μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες τροφιμογενείς ασθένειες, ιδίως σε υποομάδες πληθυσμού υψηλού κινδύνου, όπως τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα, τα παιδιά, οι έγκυες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι.

Με βάση τα αποτελέσματα, η σωστή υγιεινή των εγκαταστάσεων, καθώς και οι πολιτικές βιοασφάλειας στην κτηνοτροφία, είναι υψίστης σημασίας για τη μείωση του κινδύνου τροφιμογενών λοιμώξεων. Υπό αυτή την έννοια, είναι σημαντικό να σημειωθεί η σημασία της συμμόρφωσης και η αυστηρότητα της εφαρμογή προγραμμάτων ελέγχου υγιεινής, καθώς και η εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων για την αντιμετώπιση ορισμένων παθογόνων, όπως της σαλμονέλας στην παραγωγή πουλερικών.  Συνοψίζοντας, η αναθεώρηση και επικαιροποίηση των πρωτοκόλλων καθαρισμού και απολύμανσης είναι απαραίτητη για να αναχαιτιστεί η τάση που βλέπουμε να αποτυπώνεται στην ετήσια έκθεση της EFSA.

Γράφτηκε απο τον Joan Estornell